چکیده ای از معرفی طب آیورودا

آیورودا که قدمتی بیش از ۵ هزار سال دارد ریشه اش به سرزمین بکر هند باز می گردد، و اکنون جزو قدیمی ترین سیستم مراقبت های بهداشتی در جهان است. این یک سیستم پزشکی منحصر به فرد، کاملا طبیعی و جامع برای انواع بیماری ها است. آیورودا به علل اصلی بیماری و نه فقط بیماری و علائم آن می پردازد و تمام جنبه های (فیزیکی، ذهنی و معنوی) دخیل در سلامت فرد را مورد توجه و درمان قرار می دهد. واژه آیورودا از دو کلمه سانسکریت آیور به معنای زندگی و ودا به معنای علم و دانش متشکل  است.

بنابراین آیورودا معادل علم زندگی می باشد. همانگونه که از نام این طب باستانی مشخص است، آیورودا دانشی است به منظور شناخت سلامت و بیماری و مجموعه ای از تدابیر و راهکارهای مدیریت و حفظ سلامتی و نیز مجموعه ای از درمانهای مختلف برای انواع اختلالات و بیماری ها در جسم و ذهن. آیورودا مجموعه ای از درمان ها، داروهای گیاهی، یوگا، دستورالعمل های تغذیه ای، مدیتیشن و اصلاح شیوه زندگی برای بازگرداندن سلامت و بهبود کیفیت زندگی در هماهنگی با طبیعت است.

شاخه های تخصصی

این طب شامل چندین شاخه تخصصی همچون زنان، اطفال، داخلی، جراحی ها، روانشناسی آیورودایی و غیره می باشد. توجه و تمرکز طب غربی بر درمان بیماری متمرکز شده است. در حالی که طب غربی تلاش می کند تا به حکمت باستانی مراقبت های پیشگیرانه دست یابد، طب آیورودا هزاران سال است که تدابیر و ابزارهایی برای حفظ سلامت و جلوگیری از بیماری را به پزشکان ارائه میدهد.

طب آیورودا این امکان را در اختیارمان قرار می دهد تا با ایجاد همسویی و هماهنگ کردن سبک زندگی خود با قوانین منحصر به فرد خود (مزاج جسمی و ذهنی) و نیز بهره جویی از نیروهای طبیعت، موجب ایجاد و برقراری تعادلی در درون خود می شویم که سلامتی و تندرستی را حفظ می کند. از نگاه این طب چند هزار ساله که ریشه در خرد و دانش حکیمان و فرزانگان باستان دارد، بهترین راه برای مبارزه با بیماری در وهله اول شناخت و آگاهی و بدنبال آن سالم ماندن است. بطور کلی، آشنایی با مبانی این علم ضمن شناخت بهتر و ادراک جامعتر از مفهوم سلامتی و بیماری، توان حفظ تندرستی و مدیریت سبک زندگی را در اختیار افراد قرار می دهد.

دوره مقدماتی آیورودا

در این دوره مبانی اولیه‌ی دانش آیورودا ارائه می‌شود. این مبانی شامل شناخت و درک عنصری از کیفیات بدنی و ذهنی، آشنایی با ساختارهای آیورودایی جسم و ذهن،

تاثیر چرخه های زمانی بر حوزه روان و روش‌های تعیین مزاج‌های شخصی و فیزیولوژی آیورودا می باشد که هنرجو را قادر می سازد

به تعیین و تشخیص تایپ یا مزاج جسمی و ذهنی در خود و دیگران بپردازد. همچنین عوامل مرتبط و دخیل در برهم خوردن تعادل مزاجی که به دنبال آن اختلالات و بیماریهای جسمی و ذهنی شکل می گیرند مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. بدین ترتیب هنرجو این مهارت را کسب می‌کند که با تشخیص اختلالات حاصل شده،

از طریق تغییر الگوی غذایی، تغییر برنامه خواب و فعالیتهای روزمره و بطور کلی اصلاح شیوه زندگی مزاج جسمی و ذهنی خود را به تعادل بازگرداند.

آیورودا(Ayurveda) از دو واژه سانسکریت مشتق شده است: آیور یا “زیستن” و ودا به مفهوم “دانش” یا “علم”. بنابراین آیورودا معمولا به معنی “دانش زندگی” است. مفهوم دیگر و دقیق تر این واژه “دانش طول عمر” است. آیورودا اولین بار در “ودا“ها که قدیمی ترین ادبیات موجود دنیا است، ثبت گردید. این سیستم درمانی، در زندگی روزانه مردم هندوستان، بیش از 5000 سال است که بکار گرفته می شود.

آموزه های آیورودا

آیورودا می آموزاند که انسان یک جهان کوچک است؛ جهانی در درون خودش. رابطه انسان با طبیعت بسیار مهم می باشد و عناصری که طبیعت از آن تشکیل شده، جسم انسان نیز از همان عناصر تشکیل شده است؛

و همان قوانینی که در طبیعت حکم فرماست در بدن انسان نیز حکمفرما میباشد و بیشتر علل بیماری ها چه از لحاظ جسمی و چه از لحاظ روحی به دلیل دور شدن انسان از طبیعت و ذات خودش میباشد. هدف آیورودا این است که هر انسانی را قادر سازد تا بدنش را در ارتباط کاملا هماهنگی با آگاهی کیهانی در آورد.

طبیعت یک طرح منحصر به فرد را به هر شخص می دهد که در زبان سانسکریت پراکریتی(prakriti)می گویند. معنی پراکریتی “طبیعت” یا “خلقت اولیه” است. ساختمان بدنی اولیه هر فرد یا پراکریتی در طول زندگی بدون تغییر، همانگونه که بطور ژنتیکی مشخص است باقی می ماند.

پراکریتی به شما می گوید که طبیعت مایل است چگونه زندگی کنید. بر پایه آیورودا، بدن شما از اینکه چه چیزی برایش سودمند و زیان آور است، آگاه می باشد، زیرا طبیعت غرایز درست را از بدو تولد در آن قرار دادند. آنگاه که این گرایش های ذاتی را درک نمایید،

پی خواهید برد که با کوششی ناچیز از طرف شما، فیزیولوژی بدن به تنهایی قادر به دستیابی به تعادل می باشد. کوچکترین عدم تعادل در سیستم بدن، بذر بیماری های آینده را می افشاند. آیورودا با ارائه نقاط ضعف و قوت هر طبعی به ما توانایی میدهد که رهیافت خاص خویش را در پیشگیری از بیماری انتخاب کنیم. با آگاهی از پراکریتی خود، میتوانید از آن بیماری بر حذر باشید که بیشترین میزان استعداد ابتلا به آن را دارا می باشید.

اتر(فضای خالی)، هوا، آتش، آب و خاک، پنج عنصر اولیه در طبیعت و در نتیجه در بدن انسان هستند. این ایده پنج عنصر در قلب علم آیورودا مستتر است و بر اساس آن، پنج عنصر به شکل سه اصل اساسی یا طبع(مزاج) که به عنوان سه دوشا(dosha) شناخته می شوند، ظاهر می گردند. دوشاها یک نیروی خاصی هستند که فیزیولوژی بدن ما را تحت کنترل خودشان دارند و تمام انتقالات فیزیولوژیکی بدن را کنترل می کنند. آنها انرژی اند و ماده نیستند و از ترکیب عناصر پنجگانه با نسبت های متفاوت هستند.

از ترکیب دو عنصر اتر و هوا، اصل هوا که “واتا” خوانده می شود، نمود پیدا می کند. دو عنصر آتش و آب همراه یکدیگر در بدن به عنوان اصل آتش که “پیتا” خوانده می شود، پدید می آیند. دو عنصر خاک و آب به عنوان طبع آبکی(بلغمی) بدن که “کافا” اطلاق می شود، ظاهر می گردند.

این سه عنصر(واتا، پیتا، کافا) همه اعمال بیولوژیکی، روانی و فیزیولوژیکی مربوط به بدن، ذهن و آگاهی را اداره می کنند

و مسئول بوجود آمدن نیازهای طبیعی و سلیقه ها و ترجیحات فردی در غذا( مزه، حرارت و غیره) می باشند. آنها بر بوجود آوردن، حفظ کردن و از بین رفتن بافتهای بدن و نیز دفع محصولات اضافی از آن نظارت دارند. آنها همچنین مسئول پدیده های روانی نظیر احساساتی از قبیل ترس، خشم و حرص، و در حد بالاتر، احساساتی انسانی مانند فهم، همدردی و عشق هستند. بنابراین، سه دوشا زیربنای وجود روان تنی انسان به حساب می آیند.

اما عوامل زندگانی روزمره اثراتی بر جای می نهند که می تواند دوشاها را به مواضع نوینی جابه جا کند. عواملی از قبیل غذا، کارها، خواب، و هیجانات عاطفی. هر آنچه را که می اندیشید، میگویید، انجام می دهید، می بینید، احساس میکنید،

بو یا مزه آن را دریافت می کنید؛ موجب می گردند که دوشاها کم یا زیاد برانگیخته شوند که البته قرار است که پس از سفر به جایگاهی نوین، باز هم در پیروی از غریزه تعادل خود، به پایگاه اصلی باز گردند. عدم تعادلی که با گذشت زمان ایجاد می شود ویکریتی(vikriti) میگویند. این واژه به مفهوم “انحراف از طبیعت” است. بنابراین، دو واژه پراکریتی و ویکریتی مفهومی متضاد دارند. نخستین واژه به آنچه که برای هر انسانی طبیعی و دیگری به آنچه غیرطبیعی است،میگویند.

بستگی به درصد واتا، پیتا و کافا در ساختمان بدن، بطور کلی هفت نوع ساختمان بدنی وجود دارد:
واتا،  پیتا،  کافا،  واتا-پیتا،  پیتا-کافا،  واتا- کافا،  واتا- پیتا- کافا

در بین این هفت نوع کلی، اختلافات ظریف غیر قابل شمارشی وجود دارد و خصوصیات افراد با نوعهای بدنی متفاوت، متغیر است. از لحاظ آماری اکثر افراد جامعه دو دوشایی هستند و افرادی که یک دوشایشان بیشتر می باشد کم می باشند، درصد خیلی کمی از جامعه هر سه دوشایشان به یک اندازه می باشد.

بنابر آیورودا، اولین شرط لازم برای درمان خود و دیگران داشتن شناختی روشن از سه دوشاست. ساختمان بدنی، خصوصیات فیزیولوژیکی، عکس العمل نسبت به محیط خارجی، گرایش های احساسی، رویاها، صحبت کردن و….. در افراد مختلف، متناسب به پراکریتی آنها متفاوت است.

با شناخت نوع بدن میتوان نوع رژیم غذایی و تمرینات بدنی و شیوه های درمانی که به شما کمک خواهند کرد

تا متعادل بمانید را تعیین کرد و هر آنچه را که سودمند نبوده و حتی زیان آور است حذف کرد. خوراک غلط، بدخوابیدن، احساسات منفی، تشنجهای جسمانی یا روانی، همه و همه زندگی را کمی غیر طبیعی می کنند، تا اینکه ناگهان خود را در غیرطبیعی ترین شرایط یک بیماری تمام عیار می یابید.

ویژگی هایی که تیپ بدن شما را عیان می نمایند ( پراکریتی) عبارتند از جثه، وزن، پوست، میزان تعریق، موی سر، ناخن ها، نوع دندان ها، حالت زبان، اشتها، نیاز به صبحانه، هضم و دفع، آب و هوای دلخواه، قدرت بدنی، نبض، کیفیت خواب، نوع رویاها، نوع صدا، شخصیت، حافظه و…..

با کمک مطالعه کتب آیورودا یا مشورت با یک درمانگر یا پزشک آیورودا میتوانید تیپ بدنی خود را دریابید و عادات تغذیه، آداب روزانه و هر آنچه در زندگی با آن سرو کار دارید را چنان تنظیم کنید که در هماهنگی با طبیعتان باشد.
آیورودا کمک می کند که شخص سالم سلامتش را حفظ کند و شخص بیمار سلامتش را دوباره بدست آورد.